آبکاری قطعه های پلاستیکی روشی موثر برای افزایش زیبایی و مقاومت این قطعات در برابر عوامل محیطی است. این فرآیند با ایجاد یک لایه فلزی بر روی سطح پلاستیک، ظاهر آن را بهبود می بخشد و خواصی مانند هدایت الکتریکی، دوام بیشتر و مقاومت در برابر خوردگی را ارائه می دهد. صنایع مختلف از جمله خودروسازی، لوازم خانگی و تجهیزات الکترونیکی از این روش برای تولید قطعاتی با ظاهری شبیه به فلز اما با وزن کمتر استفاده می کنند.
در این روش ابتدا سطح پلاستیکی آماده شده و با استفاده از تکنیک های مختلف از جمله آبکاری شیمیایی یا آبکاری، یک لایه فلز روی آن اعمال می شود. نوع فلز مورد استفاده مانند نیکل، کروم یا مس تأثیر مستقیمی بر خواص نهایی قطعه خواهد داشت. روکش این قطعات به لطف سبکی پلاستیک و چکش خواری بالای آن، امکان تولید محصولات متنوع و کاربردی در صنایع مختلف را فراهم کرده است.
آبکاری پلاستیکی چیست؟
آبکاری پلاستیک فرآیندی است که با استفاده از روش های الکتروشیمیایی یک لایه فلزی بر روی قطعات پلاستیکی ایجاد می کند. این روش باعث بهبود ظاهر، افزایش مقاومت در برابر خوردگی و سایش، افزایش سختی سطح و افزایش هدایت الکتریکی می شود. صنایع مختلف از جمله خودروسازی، لوازم خانگی و تجهیزات الکترونیکی از این فرآیند برای تولید قطعات زیبا و بادوام استفاده می کنند.
انواع روش های پوشش پلاستیک
انتخاب روش پوشش مناسب به نوع پلیمر و کاربرد قطعه بستگی دارد. متداول ترین روش های پوشش دهی قطعات پلاستیکی شامل موارد زیر است:
- پوشش خلاء
- پوشش شیمیایی
- روکش ABS
- پوشش فانتاکروم
- پوشش پلاستیکی وکیوم
در این روش پوشش فلزی با استفاده از دستگاه خلاء بر روی قطعه اعمال می شود. این روکش مقاومت بالایی در برابر رطوبت، ضربه و سایش دارد و برای محصولاتی مانند پایه صندلی اداری، شیرآلات بهداشتی و قطعات صنعتی کاربرد دارد. روش های متداول پوشش خلاء شامل موارد زیر است:
- رسوب بخار فیزیکی (PVD)
- رسوب بخار شیمیایی کم فشار (LPCVD)
- پوشش رنگ محافظ با روکش کروم
رنگ کروم شیلد یک محلول نقره کلوئیدی است که برای ایجاد جلوه ای کروم مانند بر روی سطوح پلاستیکی استفاده می شود. انجام این روش آسان است و بدون نیاز به تجهیزات تخصصی قابل اجراست.
پوشش شیمیایی پلاستیک
از آنجایی که پلاستیک ذاتاً نارسانا است، در برخی موارد لازم است سطح آن قبل از پوشش آماده شود. در روش شیمیایی، قطعات را در محلول مخصوصی قرار می دهند و بدون نیاز به اعمال ولتاژ، یک لایه فلزی نازک روی آنها ایجاد می شود.
روکش ABS
برای آبکاری قطعات پلاستیکی ABS یک لایه فلزی قبل از فرآیند اصلی روی سطح قطعه قرار می گیرد. در این روش از فرآیند آبکاری استفاده می شود که مبتنی بر واکنش های شیمیایی خود کاتالیزوری است و فلز را بدون نیاز به جریان الکتریکی روی پلاستیک رسوب می دهد.
پوشش فانتاکروم
فانتاکروم روشی انعطاف پذیر برای ایجاد روکش های کرومی بر روی سطوح پلاستیکی، شیشه ای و سایر سطوح است. در این روش رنگ کروم با استفاده از تفنگ اسپری روی قطعه پاشیده می شود. برای رسیدن به یک نتیجه ایده آل، تجربه و مهارت های عملکردی از اهمیت بالایی برخوردار است.
روش های رایج پوشش آبکاری
با توجه به نیاز صنایع مختلف و استانداردهای معین، امروزه پوشش های فلزی به روش های مختلفی روی قطعات اعمال می شود. برخی از رایج ترین روش های پوشش عبارتند از:
آبکاری با استفاده از فلزاتی مانند آلومینیوم، برنج، پالادیوم، پلاتین، سرب، رودیم، روی، آلیاژهای روی، طلا، آلیاژهای طلا، قلع، آلیاژهای قلع، کادمیوم، کروم، مس، نقره و نیکل است. پوشش تبدیلی شامل فرآیندهایی مانند آنودایز کردن، فسفاته کردن و آبکاری کروم است.
- آبکاری الکترولس با نیکل و مس
- آبکاری با فلزاتی مانند طلا، مس، نقره و نیکل تغییر دهید
- گالوانیزه گرم برای ایجاد پوشش هایی از آلومینیوم، روی، سرب و قلع
- پوشش وکیوم که روشی مدرن برای ایجاد پوشش های یکنواخت محسوب می شود
- پوشش تماسی که معمولا برای قطعات خاص و حساس استفاده می شود
- پوشش نقطه ای برای پوشش قسمت های خاصی از قطعات
- آبکاری و پوشش پودری برای ایجاد لایه های محافظ و تزئینی
- آبکاری، جداسازی الکترولیتی و پوشش مکانیکی که هر کدام برای کاربردهای خاصی در صنعت استفاده می شود.
- نفوذ گالوانیکی به عنوان روشی پیشرفته برای بهبود خواص سطحی قطعات
هر یک از این روش ها بسته به نوع قطعه، نوع کاربرد و استانداردهای مورد نیاز انتخاب و اعمال می شود.
کاربردهای آبکاری پلاستیک
پوشش پلاستیک از دهه 1960 در صنعت خودروسازی رایج بوده و امروزه در زمینه های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد:
- صنعت خودرو (تزیینات داخلی و خارجی خودرو)
- الکترونیک (لپ تاپ، تلفن همراه، بردهای الکترونیکی)
- لوازم خانگی و تجهیزات بهداشتی
- صنعت مد و جواهرات
- لوله کشی و قطعات صنعتی
- بهترین روش برای پوشش پلاستیک
برای دستیابی به یک نتیجه با کیفیت، انتخاب یک روش پوشش مناسب برای مواد قطعه ضروری است. به عنوان مثال برای پوشش ABS ابتدا آماده سازی سطح انجام می شود و برای پایه های صندلی از روش پوشش خلاء استفاده می شود. انتخاب صحیح مصالح و تکنیک اجرا، دوام و کیفیت نهایی پوشش را تضمین می کند.
روش های آبکاری پلاستیک
آبکاری پلاستیک فرآیندی است که در آن سطح قطعات پلاستیکی با یک لایه نازک فلزی برای بهبود ظاهر و همچنین خواصی مانند مقاومت در برابر خوردگی، افزایش سختی و هدایت الکتریکی پوشانده می شود. این روش در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی، الکترونیک و دکوراسیون کاربرد دارد.
انتخاب روش مناسب به نوع پلاستیک و هدف پوشش بستگی دارد. رایج ترین روش های پوشش دهی شامل موارد زیر است:
- پوشش خلاء: استفاده از روش‌های PVD و LPCVD برای ایجاد پوششی بادوام بر روی قطعاتی مانند پایه‌های صندلی و قطعات صنعتی.
- پوشش شیمیایی: شامل فرآیندهای آماده سازی و پوشش بدون نیاز به جریان الکتریکی، مناسب برای قطعات ساخته شده از ABS و سایر پلیمرهای نارسانا است.
- پوشش رنگ کروم شیلد: تکنیکی ساده که نیازی به تجربه ندارد، مناسب برای ایجاد یک روکش براق روی پلاستیک.
- پوشش فانتاکروم: یک روش پاشش است که برای طیف وسیعی از سطوح از جمله پلاستیک و شیشه قابل اجرا است.
مراحل آبکاری پلاستیکی
از آنجایی که پلاستیک رسانای الکتریسیته نیست، ابتدا باید سطح آن آماده شود. مراحل کلی پوشش پلاستیک شامل موارد زیر است:
- تمیز کردن سطوح (چربی زدایی قلیایی)
- اچ برای ایجاد زبری و چسبندگی بهتر
- خنثی سازی سطحی
- کاتالیزور برای فعال سازی پلاستیک
- شتاب برای بهبود پذیرش پوشش فلزی
- آبکاری اولیه با مس یا نیکل
- آبکاری برای ایجاد پوشش نهایی
- پرکاربردترین فلزات در پوشش پلاستیک
بسته به نیاز از فلزات مختلفی برای پوشش پلاستیک استفاده می شود:
- مس: رسانایی سطح را افزایش می دهد
- طلا و نقره: ایجاد ظاهری براق و مجلل
- نیکل: تقویت و افزایش دوام قطعات
پوشش قطعات پلاستیکی خودرو
صنعت خودرو یکی از اولین صنایعی بود که از پوشش پلاستیک بهره برد. با افزایش استفاده از قطعات پلاستیکی برای کاهش وزن خودرو، نیاز به روکش برای بهبود زیبایی و استحکام این قطعات افزایش یافته است. امروزه روش های نوین پوشش، امکان تولید قطعات بادوام و براق را برای صنعت خودروسازی فراهم کرده است.
مزایا و معایب آبکاری پلاستیکی
مزایای پوشش پلاستیکی
- ظاهر براق و متالیک: ظاهری زیبا و براق به قطعات پلاستیکی می بخشد.
- حفاظت در برابر خوردگی: از سطح پلاستیک در برابر رطوبت و مواد شیمیایی محافظت می کند.
- افزایش مقاومت مکانیکی: سطح پلاستیک را در برابر سایش و ضربه مقاوم تر می کند.
- بهبود هدایت الکتریکی: در برخی از کاربردها، امکان هدایت جریان الکتریکی را فراهم می کند.
معایب روکش کروم روی پلاستیک
- خطرات زیست محیطی و بهداشتی: روکش کروم شش ظرفیتی می تواند مضر باشد و استفاده از آن در برخی کشورها محدود شده است.
- هزینه های بالا: فرآیندها و تجهیزات آبکاری کروم گران هستند.
- جایگزین های امن تر: امروزه از روش هایی مانند آبکاری نیکل و رنگ های خاص برای ایجاد ظاهری فلزی بدون خطرات کروم شش ظرفیتی استفاده می شود.
قیمت آبکاری پلاستیک
هزینه نهایی پوشش پلاستیک به عواملی مانند روش مورد استفاده، نوع پوشش و مواد مورد استفاده بستگی دارد. در میان روش‌های موجود، رنگ‌های کروم گزینه ای مقرون به صرفه برای ایجاد ظاهری متالیک براق بر روی قطعات پلاستیکی هستند. این روش علاوه بر مقرون به صرفه بودن، ایمن تر از برخی تکنیک های دیگر بوده و انجام آن نیز آسان تر است.
نکته نهایی در مورد آبکاری قطعه های پلاستیکی
پوشش دادن قطعات پلاستیکی روشی عملی برای افزایش زیبایی، استحکام و رسانایی آنهاست. این فرآیند امکان استفاده از پلاستیک های سبک وزن را در صنایع مختلف به ویژه صنعت خودروسازی فراهم می کند و جایگزین مناسبی برای قطعات فلزی سنگین محسوب می شود. اما انتخاب روش پوشش مناسب و استفاده از مواد ایمن و استاندارد تاثیر بسزایی در کیفیت نهایی پوشش دارد.
با پیشرفت تکنولوژی، روش های جدیدی برای پوشش پلاستیک ابداع شده است که علاوه بر کاهش اثرات زیست محیطی، از نظر ایمنی نیز بهتر است. استفاده از آبکاری نیکل به عنوان جایگزینی برای کروم شش ظرفیتی و استفاده از تکنیک های پیشرفته مانند آبکاری خلاء گزینه های بهتری برای صنایع مدرن محسوب می شود.